Uçakta Drone Taşımak İçin Uygulanan Kurallar

Dronelar son zamanlarda gittikçe popüler hale gelen uzaktan kumandalı, havadan çekim yapabilen araçlardır. Henüz çok yeni bir kavram olması ve kullanımının yeni yeni artması ile birlikte dronelar için belli kurallara uyulması da zorunlu hale gelmiştir. Ülkemizde drone ile çekim yapmak için belli eğitim, belge ve izinler gerektiği gibi uçakta drone taşımak için de belli uluslararası kurallar mevcuttur. Bu konuda çok net bilgiler olmaması, yeni bir araç olması, belli kriterlerin sıkı sıkıya uygulanması sebebiyle drone sahipleri çoğu zaman ne tür uygulamalarla karşılaşacaklarını önceden kestirememekte. Çeşitli drone sahibi okuyucularımdan aldığım mesajlardan anladığım kadarıyla özellikle uçakta drone taşımak için gerekli kuralların çok iyi anlaşılmadığını, bu konuda aydınlatıcı çok fazla bilgi olmadığını farkettim. Gelen mesajlara yanıt vermek için bu konuyu araştırdıktan sonra bu yazıyı hazırlayarak drone sahiplerinin kafasındaki soruları aydınlatmaya karar verdim. Drone kullanıcısı olarak karşılaştığınız zorluklar ve bunların çözümleri hakkında deneyimleriniz varsa yazının sonundaki yorum kısmını kullanarak diğer okuyucular ile paylaşmanızı rica ediyorum. Böylece diğer kullanıcılara da yardımcı olabiliriz.

Dronelar lityum-ion pillere sahip olduğu için yolcu ile birlikte kabinde taşındığı zaman tıpkı laptop, telefon veya tabletler gibi “Kişisel Elektronik Alet” kapsamında değerlendirilir. Pillerin kısa devre, ağır darbe veya sıcaklık sebebiyle ortaya çıkarabileceği ısı ve enerjinin tehlikeli boyutlara ulaşabileceği sebebiyle uçuş güvenliğini tehdit edebileceği kabul edilir. Her hafta lityum pillerin yarattığı çeşitli tehlikeler yaşanması ve bunların rapor edilmesi sebebiyle drone kullanıcılarının bu konularda bilinçli olması ve güvenlik kurallarına azami ölçüde dikkat etmesi uçuş güvenliği açısından büyük önem taşımaktadır.

Avrupa Kokpit Birliği tarafından yayınlanan güvenlik önerileri;

– Dronelar her zaman kabin içinde yolcu ile birlikte taşınmalıdır. Böylece taşıma sırasında ortaya çıkacak zararların önüne geçebilirsiniz. Sorun çıkaran piller herhangi bir yangın tehlikesi ortaya çıkarırsa kabin ekibi anında müdahale edebilir. Kargo bölümüne verilen cihazlar sorun çıkarması halinde bunun farkedilmesi ve müdahale edilmesi oldukça zordur ve çok daha büyük kazalara sebebiyet verebilir.

– Tüm yedek piller el bagajında taşınmalıdır. Yedek pillerin her biri kısa devre yapmasını önleyecek şekilde birbirinden ayrı duracak şekilde paketlenmeli. Eğer pillerin gücü 100Wh’dan daha büyük ise toplamda en fazla 2 adet yedek pil taşınmasına izin verilmekte. Bu durumda uçuştan önce taşıyıcı firmanın onayını almak zorunlu. Havayolu ile taşınabilecek piller için 160 Wh güç üst limittir. Bundan daha büyük güce sahip piller özel şartlara bağlı kargo ile taşınmak zorundadır.

– Havayolu taşımacılığı için izin verilen pillerin BM test ve kriterler kullanım klavuzuna uygun olma zorunluluğu vardır. Pil üreticisinin sağladığı kullanma klavuzu veya pil üzerindeki ibareler bu kriterlere uygun değilse veya özel yapım piller ile yolculuk yapmanız gerekiyorsa bu uçuş güvenliği için uygun olmayabilir. Böyle durumlarda bir sorun yaşadığınız takdirde hava yolculuğu güvenliğini tehdit etmekle suçlanıp ceza almanız olasıdır.

– Uçuştan önce havayolu ile iletişim kurup check-in ve kabin ekibini lityum piller ile yolculuk yapacağınız konusunda bilgilendirmekten çekinmeyin. Bu tür bilgiler vermeniz eğitimli personelin gerekli önlemleri ve kontrolleri gerçekleştirmesi, size uygulamalar ile ilgili bilgi vermesi açısından önemlidir. Özellikle taşıdığınız pillerin tam olarak kurallara uygun olup olmadığını bilmiyorsanız, kabin içinde taşımanızın mümkün olmadığı durumlarda bu tür bilgiyi vermeniz büyük önem taşıyor. Uçuş sırasında pillerden anormal derecede ısı veya duman ortaya çıkması halinde hemen kabin ekibine haber verin. Bu konuda kesinlikle çekinmeyin. En ufak şüphenizde dahi gerekli eğitime sahip kabin ekibine durumu bildirip hızlıca önlem alınmasını sağlayabilirsiniz.

Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) yayınladığı Doc9284 (http://www.icao.int/publications/pages/publication.aspx?docnum=9284) nolu belgede kişisel elektronik cihazlar (ve bu kapsama giren şahsi dronelar) ile ilgili alınması gereken önlemleri şu şekilde belirtmiştir:

– Piller yolcu veya kabin ekibi tarafından sadece kişisel kullanım amacıyla taşınabilir.

– Piller kabin bagajı ile taşınmalıdır.

– Eğer pillerin uçağın kargo bölümünde taşınması gerekiyorsa farkında olmadan çalışmalarını, devreye girmelerini engelleyecek önlemler alınmalıdır.

– Piller BM Test ve Kriterler klavuzunda 3. bölüm 38.3 maddesindeki şartlara uygun tipte olmalıdır. Sahip olduğunuz pillerin bu kritere uyup uymadığını kullanma klavuzundan, drone veya pilin üreticisinden veya check-in sırasında havayolu çalışanlarından öğrenebilirsiniz.

– Tüm yedek piller kabin bagajında gerekli önlemler eşliğinde taşınmalıdır. Yedek pillerin kargo bölümünde taşınması kesinlikle yasaktır. Çantanızı hazırlarken bu durumu göz önünde bulundurmanız ve havayolu çalışanlarına gerekli bilgileri vermeniz büyük önem taşımaktadır. Bir sebepten dolayı kabin bagajınızı kargoya vermek zorunda kalırsanız bu işlem yapılmadan önce çalışanlara mutlaka ama mutlaka taşıdığınız piller hakkında bilgi verin. Gerekirse pilleri çantanızdan çıkarıp kabin ekibine teslim ederek güvenli bir şekilde taşındığından emin olun.

– Yedek piller ayrı ayrı paketlenmeli ve kısa devre yapmaması için tüm önlemler alınmalıdır. Pillerinizi orjinal kutularında taşıyabilir, lityum piller için özel olarak üretilmiş izolasyon sağlayan paketleri kullanabilirsiniz.

100 Wh’dan daha büyük güce sahip piller ek kısıtlamalara sahiptir. Sahip olduğunuz pilin gücünü pilin üzerindeki değerlere bakarak şu basit formülle hesaplayabilirsiniz: Wh= Ah x V

– Yüksek güce sahip piller havayolu firmasının onayına tabidir. Biletinizi almadan önce bu konuyu havayolu firması ile görüşerek kesinlikle açıklık getirin.

– Pillerin gücü 160 Wh’ı geçmemelidir. 160 Wh ve üstü güce sahip piller özel şartlar altında kargo ile taşınmak zorundadır.

– Yanınızda en fazla 2 adet yedek pil taşıyabilirsiniz. Bunlar yukarıda belirtilen kurallar dahilinde gerekli önlemler alınarak ve kesinlikle kabin içi bagajında taşınmalıdır.